Μεγάλη τούμπα

«Le grand tumulus». Με αυτή την επισήμανση τοποθετεί ο H. Daumet στο τοπογραφικό σχέδιο της ευρύτερης περιοχής του ανακτόρου των Παλατιτσίων το χαμηλό λόφο στα βόρεια. Ο ίδιος ο Heuzey μάλιστα σημειώνει πως είναι σίγουρος για την ύπαρξη σημαντικών αρχαιοτήτων στο εσωτερικό της. Θα χρειαστεί, όμως, να περάσει ένας περίπου αιώνας μέχρι τελικά να αποκαλύψει η Μεγάλη Τούμπα τα μυστικά της. Επρόκειτο για ένα τύμβο με ύψος 13 μ. και διάμετρο περίπου 100 μ. Η δημιουργία του τοποθετείται στα χρόνια του βασιλιά Αντίγονου Β' Γονατά (277-239 π.Χ.) και πιο συγκεκριμένα μετά την αποχώρηση των στρατευμάτων του Πύρρου (274-3 π.Χ.), που είχαν στρατοπεδεύσει στην περιοχή και είχαν λεηλατήσει το νεκροταφείο. Τα μνημεία που σκέπασε ο τεράστιος ανθρωπογενής γήλοφος ήρθαν στο φως ύστερα από τις επίμονες ανασκαφικές προσπάθειες του Μανόλη Ανδρόνικου και των συνεργατών του σε μια περίοδο πέντε χρόνων από το 1976 έως το 1980.

Η ταφική συστάδα της Μεγάλης Τούμπας (β’ μισό 4ου αι. π.Χ.) αποτελεί ένα εξαιρετικό σύνολο όχι μόνο λόγω της σπουδαίας καλλιτεχνικής του αξίας, αλλά κυρίως λόγω του πλήθους των πληροφοριών που παρείχε στην αρχαιολογική έρευνα.